Kołdra tradycyjna, a może bambusowa lub obciążeniowa? Z naturalnych materiałów, czy specjalna kołdra antyalergiczna? Którą kołdrę wybrać, aby zapewnić sobie zdrowy sen? Możliwości jest tak wiele, że wybór kołdry bywa trudny. Sprawdź w poniższym artykule, co od strony fizjoterapeutycznej ma szczególne znaczenie w wyborze kołdry.
Rodzaje kołder – skąd wiedzieć, jaką wybrać?
Wśród wielu dostępnych na rynku kołder znaleźć można rodzaje typowo do zastosowań z zalecenia lekarza lub fizjoterapeuty (jak np. kołdra obciążeniowa), a także kołdry z popularnych materiałów, cenione za wygodę.
Poniżej krótkie zestawienie kołder z ich podstawowymi cechami charakterystycznymi:
- Kołdry wełniane – ich zaletą jest to, że bardzo dobrze trzymają ciepło i nie kumulują wilgoci. Minusem jest jednak wysoka cena i możliwość uczuleń.
- Kołdry bambusowe – przewiewne, wspomagają procesy naturalnej termoregulacji organizmu. Ich ceny również są wysokie.
- Kołdry jedwabne – jedwab, oprócz tego, że jest bardzo przyjemny w dotyku, ma właściwości antystatyczne. Co to oznacza dla zdrowia? Kołdra jedwabna nie przyciąga kurzu – ma to duże znaczenie dla astmatyków i alergików. Kołdry jedwabne mogą sprawdzić się także przy problemach skórnych. Jedwab bowiem ma takie właściwości, które przeciwdziałają nadmiernej utracie wody z naskórka w czasie snu, a dzięki temu zapobiegają jego przesuszeniu.
- Kołdry puchowe i półpuchowe – wypełnione zwykle puchem gęsim, tradycyjne, bardzo ciepłe, preferowane przez wielu seniorów; mogą być jednak alergizujące, dlatego należy z nich zrezygnować przy astmie i alergii na puch.
- Kołdry syntetyczne – plusem tego rozwiązania jest to, że można je łatwo prać. To ważne dla alergików, ale też dla osób, które częściej potrzebują prania kołdry (np. dla niepełnosprawnych).
- Kołdry termoregulacyjne – dla osób z nadmierną potliwością.
- Kołdry obciążeniowe – inaczej są nazywane też kołdrami sensorycznymi. Mogą być stosowane zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. To właśnie o tym typie kołder najczęściej rozmawiają fizjoterapeuci pediatryczni z rodzicami swoich małych pacjentów.
Kołdra bambusowa – wady i zalety okiem fizjoterapeuty
Zalety kołdry bambusowej:
- jest naturalna i ekologiczna, gdyż włókna bambusowe nie mają w sobie środków ochrony roślin i cząsteczek innych chemicznych oprysków;
- ma właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze, co chroni przed gromadzeniem się bakterii oraz roztoczy – ważna informacja dla astmatyków i alergików;
- nie przyciąga kurzu;
- zapewnia dobrą termoregulację;
- jest przyjemna i delikatna dla skóry (może być stosowana także przez dzieci, a nawet przez osoby z atopowym zapaleniem skóry);
- nadaje się do stosowania zarówno zimą, jak i latem;
- odprowadza wilgoć – może być więc stosowana u osób z nadpotliwością;
- można ją prać w pralce (ale tylko ustawiając program dla tkanin delikatnych, poniżej 40 stopni C, chyba że producent zalecił inaczej).
Wady kołdry bambusowej:
- cena kołdry bambusowej jest zazwyczaj wyższa w porównaniu z kołdrami syntetycznymi i z tradycyjnych materiałów;
- kołdra bambusowa łatwiej się gniecie, przez co na łóżku może wyglądać nieco mniej estetycznie.
Perspektywa eksperta – cechy kołdry wełnianej
Kołdry wełniane są kolejną propozycją dla osób, które poszukują naturalnych materiałów. Wełna, z której wykonane są kołdry, najczęściej jest wełną owczą, z alpaki, z merynosa lub kozią.
Warto poznać zastosowanie oraz zalety i wady kołdry wełnianej, aby móc zdecydować, czy jest to produkt, którego szukamy.
Kołdry wełniane wspierają one termoregulację, mogą być stosowane o każdej porze roku.
Kołdry z alpaki są dodatkowo bardzo delikatne dla skóry.
Co ciekawe, wełna cechuje się ujemną jonizacją. Mówi się, że może mieć ona pozytywny wpływ na metabolizm i układ krążenia – potrzeba jednak dodatkowych badań nad tymi powiązaniami.
Z fizjoterapeutycznego punktu widzenia, kołdry wełniane mogą sprawdzić się u osób:
- z reumatoidalnym zapaleniem stawów i innymi chorobami reumatycznymi;
- z przewlekłym bólem kręgosłupa;
- z bólami mięśniowymi.
Włókienka wełniane w czasie snu mogą wywierać wrażenie mikromasażu.
Ważne jest jednak, aby nie korzystali z nich alergicy i astmatycy, gdyż wełna może silnie uczulać.
Z fizjoterapeutycznego punktu widzenia, kołdra wełniana może być także niewskazana u osób z niektórymi rodzajami zaburzeń integracji sensorycznej. Dotyczy to np. dzieci z nadwrażliwością sensoryczną (która objawia się m.in. tym, że dziecko ma problem przy styczności skóry z różnymi fakturami, materiałami mokrymi, plasteliną itd.; ten rodzaj nadwrażliwości można podejrzewać także, gdy dziecko nie lubi zakładania czapek lub swetrów). Przeciwwskazaniem do stosowania kołdry wełnianej jest także przeciążenie sensoryczne u osób dorosłych, przemęczonych liczbą bodźców związanych np. z rodzajem wykonywanej pracy.
Z kolei wadą kołdry wełnianej, poza ograniczeniami w jej używaniu, może być problem z praniem. Część z wełnianych kołder nie może być prana domowymi sposobami, a wyłącznie w sposób specjalistyczny w pralni chemicznej.
Przepis na zdrowy sen – jak dobrać odpowiednią kołdrę obciążeniową?
Coraz więcej osób, z zalecenia specjalisty decyduje się na kołdrę obciążeniową (zwaną także kołdrą sensoryczną). Lekarze, fizjoterapeuci oraz terapeuci metody SI zalecają takie kołdry w określonych przypadkach u dzieci i u dorosłych.
Co jest wypełnieniem kołdry obciążeniowej?
Często wypełnienie stanowią naturalne materiały, co dla wielu jest jedną z zalet kołdry obciążeniowej. Wypełnieniem mogą być pestki owocowe, bawełna, mikrokuleczki szklane.
Dla kogo przeznaczone są kołdry obciążeniowe?
Kołdry obciążeniowe mogą być wskazane dla osób, u których stwierdza się:
- zaburzenia procesów integracji sensorycznej (nadwrażliwość sensoryczną, zaburzenia przetwarzania bodźców proprioceptywnych);
- ADHD (czyli zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi) lub z ADD (zespół deficytu uwagi);
- autyzm;
- zespół Aspergera;
- zaburzenia lękowe;
- zespół Tourette’a;
- narażenie na sytuacje stresowe;
- środowisko pracy pełne różnego rodzaju bodźców (przeciążenie sensoryczne);
- zespół niespokojnych nóg;
- bezsenność;
- demencję lub chorobę Alzheimera – jednak w tym przypadku możliwość stosowania kołdry obciążeniowej należy tym bardziej szczegółowo omówić z lekarzem, gdyż u seniorów współistnieją często inne choroby, które mogą być przeciwwskazaniem do stosowania kołdry obciążeniowej (np. choroby serca, nadciśnienie tętnicze lub zagrożenie chorobą zakrzepową zatorową i zakrzepicą żylną);
- nadmierną aktywację układu nerwowego.
Jak dobrać kołdrę obciążeniową?
- Najważniejszy jest prawidłowy dobór obciążenia, jaki będzie generowała kołdra. Zazwyczaj przyjmuje się regułę, według której ciężar kołder obciążeniowych powinien wynosić ok. 10 – 15 % ciężaru ciała dziecka i 10% u dorosłego użytkownika. Bywają jednak wyjątki od tej reguły – w takiej sytuacji należy stosować się do zaleceń terapeuty SI przy wyborze kołdry obciążeniowej. Ważne jest, aby nie przekraczać tych wartości, gdyż nadmierne obciążenie może działać niekorzystnie dla zdrowia.
- Ważne są także wymiary kołdry. Najlepiej spełni ona swoją funkcję, gdy będzie 20 cm dłuższa od wzrostu. Ma to duże znaczenie także u dzieci, żeby nie kupować większych kołder „na zapas”. Gdy kołdra obciążeniowa jest zbyt duża, wtedy ciężar nieprawidłowo się rozłoży, rzutując obciążenie nadmiernie na boki kołdry. Przez to kołdra może nie spełnić swojej funkcji.
Warto wiedzieć, że korzystanie z kołdry obciążeniowej należy rozpoczynać stopniowo. Początkowo może to być 15 minut. U dzieci należy kontrolować, czy maluch nie przykrywa kołdrą szyi lub głowy. Czas, jaki powinien być spędzany pod kołdrą obciążeniową, warto skonsultować z fizjoterapeutą, który dobierze go według indywidualnych wskazań. W przypadku dzieci ważnym zadaniem rodziców będzie dokładne pilnowanie tego czasu i zdjęcie kołdry obciążeniowej w ustalonym momencie.
A jakie są wady kołdry obciążeniowej? Dla wielu osób wadą jest cena, a także konieczność zdejmowania jej po określonym czasie. Na początku stosowania jej użytkowanie może wydawać się niewygodne.
W gabinecie fizjoterapeutycznym najwięcej pytań pojawia się właśnie o kołdrę obciążeniową, jako wsparcie terapii metodą SI. Warto jednak wiedzieć, że samo stwierdzenie zaburzeń integracji sensorycznej nie jest jeszcze wskazaniem do stosowania kołdry obciążeniowej. Rodzajów zaburzeń przetwarzania bodźców sensorycznych może być kilka – i to od dokładnego określenia ich rodzaju zależy, czy kołdra obciążeniowa będzie wskazana.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________
Danuta Herczek – mgr fizjoterapii z 8-letnim doświadczeniem w pracy z Pacjentami i z pasją do dzielenia się wiedzą fizjoterapeutyczną. Zainteresowana zwłaszcza tematem zdrowia kręgosłupa i fizjoterapią w ortopedii.