Alergia, nazywana inaczej uczuleniem, jest nadmierną, niefizjologiczną odpowiedzią organizmu na obcą dla niego substancję, którą nazywamy alergenem. Cząstki te w normalnych warunkach u osób zdrowych nie wywołują nasilonej reakcji obronnej – ich układ odpornościowy ignoruje je. U alergika układ odpornościowy reaguje w sposób nieadekwatny, odbiera niegroźny alergen jako zagrożenie, czego efektem są nieprzyjemne objawy alergii.
Jednymi z najczęstszych chorób alergicznych są alergiczny nieżyt nosa i astma alergiczna. Ich objawy są wywoływane i zaostrzane pyleniem roślin. Każdego roku opracowywany jest kalendarz pylenia roślin, nazywany kalendarzem alergików, aby osoby uczulone mogły przygotować się przed wystąpieniem objawów.
Obszar Polski różni się nieco klimatem. W związku z tym czas pylenia roślin może przesunąć się między najcieplejszym i najzimniejszym obszarem nawet o 2 tygodnie. Aby kalendarz pylenia dawał miarodajne informacje, nasz kraj został podzielony na 4 strefy. Najcieplejszym regionem jest zachód Polski, oznaczony jako strefa 1. Region 2, również ciepły, to pas biegnący od Szczecina do Rzeszowa. Wybrzeże i wschodnia część kraju oznaczone jako region 3 charakteryzują się chłodniejszym klimatem, a pylenie opóźnione jest o ok. 7 dni w stosunku do najcieplejszych obszarów. Bieguny zimna, czyli góry oraz Warmia i Mazury wykazują opóźnienie wegetacji i pylenia o 10-14 dni. Możemy posługiwać się również uśrednionym kalendarzem pylenia, pamiętając jednak o opisanych wyżej kilkudniowych rozbieżnościach. W niniejszym opracowaniu wykorzystane zostaną dane uśrednione.
Jako pierwsze, już w miesiącach zimowych, rozpoczynają pylenie leszczyna i olsza. Rozróżnienie objawów alergii od przeziębienia nie zawsze jest oczywiste, tym trudniejsze w zimie, gdy występuje szczyt zachorowań na infekcje przebiegające z katarem. Na przełomie marca i kwietnia dołączają się kolejne drzewa, z których najwięcej dolegliwości przysparza topola i brzoza. Są one najczęstszymi czynnikami powodującymi alergiczny nieżyt nosa i alergiczne zapalenie spojówek. Od maja do końca września przypada okres najbardziej intensywnego pylenia roślin. Kwitnienie rozpoczynają trawy, np. żyto, wiechlina łąkowa, tymotka pospolita, kupkówka pospolita. Jednocześnie w połowie maja, ze szczytem w miesiącach letnich, zaczynają pylić chwasty – bylica pospolita, babka lancetowata, szczaw, pokrzywa, komosa. W miesiącach jesiennych największą aktywność wykazuje ambrozja. Warto pamiętać, że alergeny pleśni i grzybów unoszą się w powietrzu przez niemal cały rok, ich stężenie spada wyraźnie jedynie w zimie.
Kalendarz dla alergików, oprócz informacji o czasie pylenia poszczególnych gatunków, daje nam również informację o nasileniu pylenia. Do tabeli zostaje załączona legenda objaśniająca jakim kolorem oznaczono stężenie alergenu w powietrzu. Poszukując informacji na ten temat warto odwiedzać sprawdzone strony internetowe. Należy do nich strona Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.
Objawy chorób alergicznych występują u pacjentów z różnym nasileniem. Bywa, że na tyle utrudniają normalne funkcjonowanie, że wykluczają z pracy i życia towarzyskiego. Mogą być także groźne dla życia i zdrowia. Z tego powodu zaleca się wykonanie odpowiednich badań zimą, natomiast wdrożenie skutecznego leczenia już na początku sezonu pylenia – wszystko po to, aby nie dopuścić do rozwinięcia się pełnoobjawowej alergii.
Lek. med. Ilona Wróblewska-Oniśk