Asymetria łopatek zaliczana jest do najczęstszych wad postawy u człowieka. Nazywa się ją także odstającymi łopatkami lub dyskinezą łopatek. To zaburzenie, które jak można się domyślać, polega na niewłaściwym ułożeniu stawów ramiennych i barków. Tego rodzaju dolegliwość to nie tylko defekt estetyczny, ale także mający znaczny wpływ na ogólne zdrowie organizmu, a w tym funkcjonowanie różnych układów. Warto jednak wiedzieć, że asymetria łopatek nie zawsze bywa zauważalna i może być wykrywana w późniejszym wieku. Co więcej, często prowadzi do innych wad postawy. Przede wszystkim należy sobie odpowiedzieć na pytanie, skąd wynika, jak jej zapobiegać i jak ją leczyć?
Asymetria łopatek: czym jest?
Asymetria łopatek to stan, w którym łopatki, czyli dwie płaskie kości znajdujące się na plecach, po obu stronach kręgosłupa, ustawione są nierównomiernie. Łopatki to ważne elementy budowy ciała, odpowiedzialne za niezachwiane funkcjonowanie obręczy barkowej oraz innych narządów ruchu. W przypadku, gdy są położone nieprawidłowo, wywołują ból, ograniczają ruchomość i skutkują ogólnym zaburzeniem postawy. Asymetria łopatek jest dodatkowo częstą składową innych wad postawy, np. skoliozy. Może ona powodować niewłaściwe ułożenie kości już we wczesnym dzieciństwie. Problem pogłębia także współczesny styl życia. Asymetria łopatek wymaga podjęcia odpowiednich działań, aby zapobiec poważniejszym problemom zdrowotnym w przyszłości.
Objawy asymetrii łopatek
Asymetrię łopatek najłatwiej rozpoznać po ich charakterystycznym ułożeniu – najczęściej jedna z nich wystaje bardziej niż druga lub jest ułożona wyżej, lub niżej. Warto jednak wiedzieć, że dolegliwość ta przez długi czas może pozostać niezauważona, szczególnie w łagodnych przypadkach. Ta wada postawy objawia się także bólem pleców, szyi oraz napięciem mięśniowym w okolicach barków. Wówczas często sygnalizuje o bardziej pogłębionym stadium, które wymaga szybkiej interwencji. W tym przypadku mogą się również pojawiać problemy z unoszeniem ramion czy obracaniem głowy. Każdy ruch wywołuje dyskomfort lub jest po prostu niemożliwy do wykonania. Oprócz tego chory nie posiada równowagi posturalnej – oznacza to, że asymetria łopatek wpływa na resztę ułożenia ciała, prowadząc do problemów z utrzymaniem prawidłowej postawy, np. gdy stoimy.
Przyczyny wrodzone odstających łopatek
Przyczyny asymetrii łopatek rozpatruje się z dwóch stron: kwestii dolegliwości wrodzonych i nabytych w czasie życia. Przyczyny wrodzone obejmują wady postawy, takie jak skolioza, która prowadzi do niewłaściwego ułożenia kręgosłupa, a to z kolei może wpływać na ustawienie łopatek. Podobnym schorzeniem są wady związane z zespołem Klippla-Feila, w których dochodzi do nieprawidłowego zrośnięcia się kręgów szyjnych. Wyróżnia się tutaj także wrodzone wady rozwojowe, np. zniekształcenia kości. Szczególnym przypadkiem jest choroba Sprengla charakteryzująca się niewłaściwym położeniem jednej łopatki, która nie dość, że jest ustawiona wyżej, to może być mniejsza od tej drugiej. Co więcej, bywa połączona z kręgosłupem za pomocą dodatkowych pasm kostnych, a to ogranicza jej ruchomość. Wśród przyczyn wrodzonych znajdują się również neuromięśniowe, takie jak dystrofia mięśniowa czy porażenie splotu ramiennego. Osłabienie lub brak równowagi w napięciu mięśni stabilizujących łopatkę (np. mięśnia zębatego przedniego czy czworobocznego) sprawia, że łopatka odstaje od klatki piersiowej.
Asymetria łopatek: przyczyny nabyte
Przyczyny nabyte dostających łopatek to takie, za które my sami jesteśmy odpowiedzialni. Pewne nawyki i nieprawidłowe wzorce ruchowe mogą z czasem skutkować nie tylko złym ułożeniem barków, ale także innymi problemami z postawą ciała. Asymetria nierzadko wynika z przeciążenia fizycznego, np. w czasie pracy czy noszenia ciężkiego bagażu tylko na jednym ramieniu. Niekorzystne jest także siedzenie w nieprawidłowej pozycji przy komputerze – prowadzi ono do osłabienia mięśni stabilizujących łopatki. Urazy i przeciążenia są kolejnym ważnym czynnikiem. Kontuzje barku, złamania obojczyka czy łopatki mogą prowadzić do nieprawidłowego ustawienia kości oraz zaburzeń w pracy mięśni. Przeciążenia, np. podczas intensywnego treningu sportowego lub powtarzalnych czynności, powodują dysbalans mięśniowy, co skutkuje nierównomiernym ustawieniem kości łopatkowych.
Leczenie asymetrii łopatek – rozwiązania rehabilitacyjne
Leczenie asymetrii łopatek odwołuje się w pierwszej kolejności do podejścia zachowawczego, czyli rehabilitacji i ćwiczeń korygujących postawę ciała. Te metody cechują się dużą skutecznością i bezpieczeństwem, jeśli ćwiczenia są wykonywane prawidłowo oraz regularnie. Rehabilitacja łopatek skupia się na fizjoterapii czynnościowej, manualnej, ale korzysta także z fizykoterapii czy farmakoterapii. Pierwszym krokiem w leczeniu jest jednak przeprowadzenie dokładnej diagnostyki. W tym celu wykorzystuje się test ścienny Degi lub test Apleya. Pomagają one wykryć przykurcze mięśniowe oraz miejsca, w których występuje ból. Na podstawie diagnozy lekarz dobiera indywidualny plan leczenia. Może zalecić wykonywanie ćwiczeń rozciągających oraz wzmacniających, np. z wykorzystaniem specjalnego rollera. Najczęściej zalecaną pozycją jest jednak ta, w której leżymy na brzuchu, unosimy ręce nad głową i następnie ściągamy łopatki.
Profilaktyka i utrzymanie efektów korekcji
Po skutecznej korekcji asymetrii łopatek ważne jest, aby zapobiegać jej nawrotom. W tym celu należy nie tylko regularnie wykonywać ćwiczenia wzmacniające, ale także pamiętać m.in. o nieprzebywaniu w jednej pozycji przez dłuższy nas, szczególnie w pracy siedzącej. Ergonomia w codziennym życiu ma tutaj diametralne znaczenie. Prawidłowe ustawienie krzesła i monitora podczas pracy oraz noszenie ciężarów równomiernie na obu stronach ciała pomagają utrzymać właściwą postawę. Kluczem do sukcesu jest świadomość posturalna, która pozwala unikać powtarzania błędnych wzorców ruchowych. Prowadzenie aktywnego trybu życia to kolejny istotny element, angażujący różne partie mięśniowe.
Asymetria łopatek to bez wątpienia spory problem dla kondycji naszego ciała. Jeżeli dolegliwość ta jest przez nas bagatelizowana, szybko może skutkować znacznymi bólem oraz ograniczeniem mobilności. Istnieją takie przypadki, że odstające łopatki wręcz uniemożliwiają sprawne, codzienne funkcjonowanie. Warto zwracać uwagę na wszelkie nieprawidłowości już w okresie dziecięcym, aby móc szybko reagować i zapobiegać wadom postawy w późniejszych latach.