Ból w odcinku lędźwiowym jest stosunkowo często odczuwaną dolegliwością, z którą należy walczyć. Sposób leczenia oraz droga do poprawy komfortu życia zależy jednak przede wszystkim od źródła wspomnianego bólu oraz jego nasilenia.
Ból w odcinku lędźwiowym – z czego wynika?
Rozróżnia się kilka rodzajów bólu, które mogą mieć różneźródła. Wywołują jednak ten sam efekt, a mianowicie uciążliwy ból w odcinku lędźwiowym.
- Ból mechaniczny Pojawia się w momencie, gdy na przykład uprawia się zbyt intensywną aktywność fizyczną, a w jej efekcie dochodzi do przeciążenia. W takiej sytuacji ból powinien minąć sam po odpoczynku. Czyli najprościej mówiąc, po ustaniu sytuacji stresowej dla kręgosłupa. Odcinek lędźwiowy może doskwierać również po dźwiganiu bardzo ciężkich przedmiotów, szczególnie gdy nie zadbamyi o prawidłową technikę. Najczęściej przyczyną bólu mechanicznego jest konflikt dyskowy lub problem mięśniowy.
- Stany zapalne bardzo często okazują się być przyczyną bólu w odcinku lędźwiowym – mogą one wynikać z przewlekłego stanu zapalnego, który powstanie gdy bagatelizujemy utrzymujące się od jakiegoś czasu dolegliwości. Bardzo charakterystyczne dla bólu zapalnego jest to, że nie ustępuje po odpoczynku oraz szczególnie mocno doskwiera w nocy.
- Zwyrodnienia, czyli zmiany powstałe wraz z wiekem lub pod wpływem nadmiernych przeciążeń. Prowadzą do wytworzenia narośli (osteofitów), które mogą powodować ucisk na nerwy, a w efekcie prowadzić do bólu.
- Wady postawy powstałe często w wieku dziecięcym nie mogły nie pojawić się w tym zestawieniu. Różnego rodzaju nieprawidłowości w budowie kręgosłupa często prowadzą do nierównomiernych obciążeń pleców, a w efekcie – do pojawienia się bólu w odcinku lędźwiowym.
- Nieprawidłowa postawa to problem XXI wieku. Częste przebywanie w pozycji siedzącej zarówno w pracy jak i w aucie oraz tempo życia sprawia, że mało kto ma nawyk utrzymywania prawidłowej postawy. Ma to oczywiście olbrzymi wpływ na kondycję pleców, a przede wszystkim odcinka lędźwiowego.
- Problemy psychologiczne są dla wielu osób prawdopodobnie jedną z bardziej zaskakujących przyczyn. Jak się jednak okazuje, przewlekły stres oraz stany lękowe, nerwica, czy depresja mogą prowadzić do wystąpienia dolegliwości bólowych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
- Inne schorzenia, takie jak choroby nerek i układu moczowego, bolesne miesiączki, choroby trzustki lub wątroby, problemy z prostatą. Ogólnie mówiąc, ból przeniesiony z narządów wewnętrznych.
Leczenie bólu kręgosłupa lędźwiowego
Jak już wcześniej wspomniano, sposób leczenia kręgosłupa lędźwiowego zależy m.in. od przyczyny, która go wywołuje. Zadaniem specjalisty jest więc zebranie wywiadu od pacjenta, wykonanie badania funkcjonalnego, a także wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak na przykład RTG odcinka lędźwiowego kręgosłupa, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, czy USG jamy brzusznej. Na podstawie wymienionych badań może postawić diagnozę i zalecić leczenie. Przy zmianach zwyrodnieniowych w wielu przypadkach konieczna jest rehabilitacja kręgosłupa lędźwiowego i konkretne ćwiczenia zalecone przez fizjoterapeutę. W niektórych przypadkach zachodzi konieczność leczenia operacyjnego – lekarze decydują się na nie jednak jedynie wtedy, gdy dolegliwości są bardzo mocno nasilone i dotyczą już nie tylko samego bólu ale również czucia i siły mięśniowej kończyn dolnych W procesie rekonwalescencji stosuje się oczywiście również leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jak jednak wcześniej wspomniano, ból odcinka lędźwiowego w wielu przypadkach wynika również z chorób, które nie są ściśle związane z kręgosłupem. W takiej sytuacji podstawą jest prawidłowa diagnoza wykluczająca poważne patologie, a dopiero później ewentualna rehabilitacja. Z tego też powodu przy problemach z nerkami pacjent otrzymuje leki rozkurczowe i przeciwbólowe, a niekiedy przechodzi zabieg. Zasada ta dotyczy również problemów ginekologicznych, chorób układu pokarmowego oraz problemów natury psychologicznej.
Aktywność fizyczna receptą na ból
Umiarkowana aktywność fizyczna to, zdaniem wielu specjalistów, prawdziwa recepta na ból. Jak można się domyślać, w przypadku problemów z kręgosłupem lędźwiowym należy jednak zwracać szczególną uwagę na technikę wykonywania ćwiczeń oraz ukierunkować je na wzmocnienie mięśni głębokich, takich jak mięsień poprzeczny brzucha, mięsień wielodzielny, czy mięśnie dna miednicy. Z racji tego, że każdy przypadek jest indywidualny, przy zdiagnozowanych problemach dużo lepiej udać się do fizjoterapeuty, nauczyć się ćwiczeń pod jego czujnym okiem, a następnie wykonywać treningi zgodnie z planem. Jest jednak kilka prostych technicznie ćwiczeń, które można wykonywać doraźnie w przypadku sporadycznie pojawiającego się, niezbyt nasilonego bólu.
- Koci grzbiet – Koci grzbiet – pozycją wyjściową jest klęk podparty; celem ćwiczenia jest kilkukrotne podniesienie górnego odcinka kręgosłupa oraz skierowanie głowy w dół, tak, by rozciągnąć odcinek piersiowy, po upływie kilku sekund należy wrócić do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie warto powtórzyć 10-15 razy, aby uzyskać miarodajne efekty.
- Pozycja dziecka to dobrze znane ćwiczenie. Pozycja jest bardzo podobna jak przy skłonie japońskim. Pośladki należy położyć na piętach.Ręce powinny być wysunięte jak najdalej w przód, a klatka piersiowa powinna znajdować się możliwie jak najbliżej podłogi. Czoło opieramy o matę.
- Pies z głową w dół jest kolejnym ćwiczeniem, w przypadku którego pozycją wyjściową jest klęk podparty. W tym przypadku należy jednak wyprostować ręce i odepchnąć się od nich, a następnie wyprostować nogi i ustawić całe ciało w pozycję przypominającą trójkąt. Głowa powinna być przyciągana w kierunku mostka. Dla osiągnięcia najlepszych efektów zaleca się pozostanie w pozycji przez około 10-15 sekund oraz kilkukrotne powtórzenie wspomnianych czynności.
Odpoczynek na odpowiednim materacu
Podłoże do snu ma bardzo duży wpływ na regenerację mięśni w nocy, a także rozluźnienie stawów. Zbyt sztywny materac wymusza na użytkowniku napięcie mięśni, które powinny być rozluźnione, a co za tym idzie – sen w niezwykle nienaturalnej pozycji. Równie niepożądaną sytuacją jest ta, w której to podłoże do snu jest zbyt miękkie. W takiej sytuacji osoba śpiąca zapada się na powierzchni materaca i traci cenne podparcie kręgosłupa. Jak więc można się domyślać, idealnym scenariuszem jest odnalezienie “złotego środka”, dzięki któremu nocny wypoczynek będzie przyjemny i efektywny. Na co zatem zwracać uwagę podczas zakupów?
- Twardość materaca – przyjmuje się, że jest ona zależna przede wszystkim masy ciała, ale również jego budowy. Producenci podłoży do snu dla ułatwienia stosują czterostopniową skalę, w której to materac o twardości H1 jest miękki, przeznaczony dla osób o wadze nieprzekraczającej 60 kg, natomiast model o twardości H4 to propozycja bardzo twarda, dla użytkowników powyżej 100 kg.
- Rozmiar materaca – zdaniem ekspertów podłoże do snu powinno być minimum 20 cm dłuższe od użytkownika. Ponadto, absolutnym minimum, jakie należy przyjąć na jednego użytkownika, jeśli chodzi o szerokość, to 70 cm.
- Rodzaj wypełnienia – producenci oferują przeróżne modele piankowe, sprężynowe i hybrydowe.
Nie ignoruj potrzeb swojego organizmu – ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa to sygnał alarmowy, który, jeśli występuje regularnie, powinien zostać zbadany.
Sylwia Pierzchlewicz
mgr fizjoterapii, trener personalny